Το οξυγόνο δίνει ζωή αλλά έχει και μια σκοτεινή πλευρά. Όταν το οξυγόνο ενώνεται χημικά με τις τροφές μέσα στα κύτταρα του σώματος για να πάρουμε ενέργεια, προκύπτουν ορισμένα μόρια που μπορεί να βλάψουν την υγεία μας. Πάρτε παράδειγμα το αυτοκίνητο το οποίο κινείται επειδή το οξυγόνο ενώνεται με τη βενζίνη. Η καύση είναι ατελής και παράγονται καυσαέρια που είναι βλαβερά για την υγεία μας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και μέσα στα κύτταρα του σώματος. Τουλάχιστον το 2% του οξυγόνου που καταναλώνουμε μετατρέπεται σε δραστικά μόρια που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες ή οξειδωτικά. Ευτυχώς πολλές από τις ελεύθερες ρίζες εξουδετερώνονται με τα αντιοξειδωτικά που υπάρχουν στις φυτικές τροφές.
Τι είναι οι ελεύθερες ρίζες
Η θεωρία των ελεύθερων ριζών διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον δρ. Denham Harman το 1954, έμεινε στο παρασκήνιο 20 χρόνια αλλά σήμερα υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες που δείχνουν ότι η σωστή. Σύμφωνα μ’ αυτή τη θεωρία πολλές ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία (π.χ. ο καρκίνος) οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται με φυσικό τρόπο μέσα στο σώμα.Οι ελευθερες ριζες προκαλούνται κυρίως από το οξυγόνο.
Από τη φυσική του γυμνασίου ξέρουμε ότι το σωματίδιο της ύλης που αποκαλείται άτομοαποτελείται από ένα πυρήνα ο οποίος περιβάλλεται από ηλεκτρόνια. Σχεδόν όλα τα ηλεκτρόνια βρίσκονται ανά ζεύγη. Αν ένα ηλεκτρόνιο ενός ζεύγους που βρίσκεται στην εξωτερική στοιβάδα χαθεί, το άτομο κινητοποιείται για να το ξανακερδίσει. Ελεύθερες ρίζες ονομάζονται τα άτομα ή τα μόρια που έχουν ένα αζευγάρωτο ηλεκτρόνιο και προσπαθούν να το πάρουν αντιδρώντας χημικά με άλλα μόρια που βρίσκουν μπροστά τους. Μερικές ελεύθερες ρίζες είναι πολύ δραστικές και άλλες έχουν μια πιο ήπια δράση.
Βέβαια, δεν οφείλονται όλες οι ελεύθερες ρίζες στο οξυγόνο, για παράδειγμα το διοξείδιο του αζώτου που είναι ένας ρύπος της ατμόσφαιρας, βρίσκεται ως ελευθερη ριζα μέσα στο σώμα μας προκαλώντας μάλιστα άσθμα. Πάντως, την μεγαλύτερη καταστροφή στο σώμα προκαλεί η ελεύθερη ρίζα του υδροξυλίου που έχει σαν βάση το οξυγόνο.
Οι ελεύθερες ρίζες μπορεί να αρπάζουν ηλεκτρόνια από την μεμβράνη ενός κυττάρου ανοίγοντας έτσι το δρόμο προς την καταστροφή του. Η σοβαρότερη βλάβη που προκαλούν είναι στα μιτοχόνδρια, τις μικροσκοπικές δομές που βρίσκονται στα κύτταρά μας και παράγουν ενέργεια. Τα μιτοχονδρια περιέχουν το μόριο του DNA όπως και ο πυρήνας του κυττάρου. Όμως το μιτοχονδριακό DNA δεν είναι καλά προστατευμένο όπως αυτό του πυρήνα. Είναι ευάλωτο στις επιθέσεις των ελεύθερων ριζών και μπορεί να καταστραφεί.
Οι ελεύθερες ρίζες φαίνεται πως παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία, από την αρνητική πλευρά βέβαια, λόγω της επίδρασής τους στα μιτοχόνδρια. Σύμφωνα με τα λόγια του Harman, «είναι πιθανό το χρονικό διάστημα της ζωής ενός ατόμου να καθορίζεται κυρίως από τον ρυθμό καταστροφής των μιτοχονδρίων που επιφέρουν οι ελεύθερες ρίζες». Βέβαια, οι ελεύθερες ρίζες δεν είναι εντελώς άχρηστες, για παράδειγμα το ανοσοποιητικό μας σύστημα τις παράγει για να καταστρέψει τα μικρόβια. Το πρόβλημα υπάρχει όταν οι ελεύθερες ρίζες γίνουν πάρα πολλές και τότε λέμε ότι το σώμα υφίσταται οξειδωτικό στρες.
Τα αντιοξειδωτικά στις τροφές
Όλα μας τα κύτταρα χρειάζονται προστασία από τις ελεύθερες ρίζες, δηλαδή αντιοξειδωτική προστασία και περισσότερο ο εγκέφαλος που παρότι ζυγίζει μόνο το 2% του βάρους μας χρησιμοποιεί το 20% του οξυγόνου που εισπνέουμε.
Όσο πιο πολλές καύσεις κάνουμε, και άρα χρησιμοποιούμε οξυγόνο (όσο πιο πολλές τροφές καταναλώνουμε ή ασκούμαστε) τόσο μεγαλύτερη ανάγκη έχουμε για αντιοξειδωτική προστασία. Ίσως να ξέρετε ότι το 30% των μαραθωνοδρόμων αρρωσταίνει μετά από κάποιο αγώνα διότι η κατανάλωση περισσότερου οξυγόνου παράγει πολλές ελεύθερες ρίζες. Η ηλιακή ακτινοβολία επίσης προκαλεί ελεύθερες ρίζες που προκαλούνπρόωρη γήρανση του δέρματος (δείτε τις ρυτίδες στο πρόσωπο ενός αγρότη και θα καταλάβετε) γι’ αυτό και το καλύτερο αντιρυτιδική κρέμα είναι η αντιηλιακή κρέμα. Οι ελεύθερες ρίζες λόγω της υπεριώδους ακτινοβολίας μπορεί να καταστρέψουν το DNA των δερματικών κυττάρων και να προκληθεί καρκίνος με τη χειρότερη μορφή το μελάνωμα.
Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι κάθε κύτταρο που έχουμε υφίσταται 10.000 επιθέσεις από ελεύθερες ρίζες μέσα σε μια μέρα. Ο οργανισμός παράγει από μόνος του αντιοξειδωτικα ένζυμα που εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες αλλά με την ηλικία η ποσότητα των αντιοξειδωτικών ενζύμων μειώνεται. Χρειάζεται λοιπόν να παίρνουμε από τη διατροφή μας αντιοξειδωτικά μόρια τα οποία παρέχουν εύκολα τα ηλεκτρόνια στις ελεύθερες ρίζες για να μη τα αρπάζουν από τα κύτταρα και τα καταστρέφουν.
Τρία ισχυρά αντιοξειδωτικά που βρίσκονται στις τροφές είναι η βιταμίνη C, η βιταμίνη Εκαι η βήτα καροτίνη. Υπάρχουν βέβαια πολλές άλλες αντιοξειδωτικες ουσίες που βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά ή σε ροφήματα που εξάγονται από αυτά όπως είναι το τσάι και το κόκκινο κρασί. Χρειαζόμαστε διάφορες αντιοξειδωτικές ουσίες στη διατροφή μας καθώς το κάθε μια τους προτιμά να εξουδετερώνει συγκεκριμένες ελεύθερες ρίζες. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά αν θέλουμε να έχουμε καλύτερη υγεία. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι γεμάτα χρώματα και αρώματα λόγω των αντιοξειωτικών τα οποία είναι συγκεντρωμένα κυρίως στο εξωτερικό μέρος τους διότι από εκεί ξεκινά η επίθεση των βακτηρίων και των ιών.
Οι βιταμίνες C και Ε είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά
Περιβόητη για την ευκολία που χαρίζει τα ηλεκτρόνια της είναι η βιταμίνη C γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται ως ισχυρό αντιοξειδωτικό. Πάρτε παράδειγμα ένα κομμένο μήλο το οποίο αφήνεται χωρίς κάλυμμα. Την άλλη μέρα αποκτά ένα καφέ χρώμα. Φανταστείτε ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει με το σώμα μας: «σκουριάζει». Αν στην επιφάνεια του μήλου απλώσετε χυμό πορτοκαλιού δεν θα παρατηρήσετε μεγάλη διαφορά την άλλη μέρα διότι η βιταμίνη C αντιδρά με το οξυγόνο και το μήλο προστατεύεται.
Η βιταμίνη C έγινε ευρύτερα γνωστή για την προστασία που προσφέρει του κρυολογήματος χάρη στον Λίνους Πώλινγκ (Linus Pauling), τον μεγάλο Αμερικανό χημικό που κέρδισε δύο βραβεία Νόμπελ. Μπορεί σήμερα η βιταμίνη C να μην θεωρείται πια ο εξορκιστής του κρυολογήματος (οι πιο σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι αν δεν κάνουμε τίποτα για το κρυολόγημα θα μας φύγει σε 10 μέρες ενώ αν πάρουμε βιταμίνη C σε 7,5 μέρες, ένα όφελος που δεν είναι τόσο μεγάλο) ωστόσο απέκτησε έναν άλλο τίτλο, του πιο ισχυρού αντιοξειδωτικού που εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες. Tα μόρια της βιταμίνης C προστατεύουν από την οξείδωση διότι παρέχουν εύκολα ένα από τα ηλεκτρόνιά τους στις ελεύθερες ρίζες και τις αδρανοποιούν.
Ο οξειδωτικός ρόλος της βιταμίνης C ενδέχεται να προφυλάσσει από καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά. Όλοι μας γνωρίζουμε πως αν έχουμε αυξημένη κακή χοληστερίνης (LDL) στο αίμα μας διατρέχουμε αυξημένο κίνδυνο για αθηροσκλήρωση, δηλαδή να δημιουργηθείαθηρωματική πλάκα στις αρτηρίες μας. Κάποια στιγμή ένα κομματάκι αυτής της πλάκας μπορεί να ξεκολλήσει και να φράξει κάποιο αγγείο του εγκεφάλου ή της καρδιάς. Παλιότερα δινόταν έμφαση αποκλειστικά στη ποσότητα της χοληστερόλης LDL που κυκλοφορεί αλλά τώρα έχει κατανοηθεί πως αυτό που φταίει περισσότερο είναι η οξείδωση της. Ξέρουμε σήμερα ότι οξειδωμένη χοληστερόλη είναι αυτή που προκαλεί την αθηρωματική πλάκα (αν και δεν ξέρουμε σε τι βαθμό η οξείδωση προκαλείται στο αίμα ή μέσα στην στην αρτηρία).
Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η C είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό κατά της οξείδωσης της χοληστερίνης. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Τέξας, έδειξε ότι η βιταμίνη C εξουδετερώνει την οξείδωση της LDL χοληστερίνης ακόμα και κατά 95%. Άλλη μια μελέτη έχει δείξει ότι με 500 mg βιταμίνης C τρεις φορές την ημέρα είναι δυνατόν να αντιστραφεί η αθηροσκλήρωση. Υπάρχουν επίσης μελέτες που έχουν δείξει ότι η βιταμινη C μειώνει ακόμα και τη ποσότητα της κακής χοληστερίνης στο αίμα. H πρώτη αναφορά σ’ αυτό το θέμα έγινε το 1965 από τον Τσεχοσλοβάκο Emil Ginter διευθυντή του Ινστιτούτου Διατροφής της Μπρατισλάβα ο οποίος βρήκε ότι έλλειψη σε βιταμίνη C ανεβάζει τη χοληστερίνη και ενισχύει την αθηρωματική πλάκα στις αρτηρίες. Επίσης η βιταμίνη C εμποδίζει την αθηρωματική πλάκα να θρυμματιστεί μέσω της επιδιόρθωσης του κολλαγόνου, μιας πρωτείνης που αποτελεί τη βάση όλων των συνεκτικών ιστών και κρατάει ενωμένα τα κύτταρα όπως το τσιμέντο τα τούβλα.
Ο οξειδωτική δράση της C είναι ευρεία. Για παράδειγμα, βοηθάει να υποχωρήσουν τα συμπτώματα αν έχουμε άσθμα. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι με 1.000-2.000 mg ημερησίως μειώνεται το άσθμα. Τέλος η βιταμίνη C δίνει πολύ εύκολα ένα ηλεκτρόνιο και στη βιταμίνη Ε η οποία επίσης δρα ως αντιοξειδωτικό και άρα χάνει ηλεκτρόνια. Μ’ αυτόν το τρόπο η βιταμίνη C επανασυνθέτει την βιταμινη Ε. Προστατεύει και άλλες βιταμίνες όπως την βιταμίνη Α, τη θειαμίνη και την ριβοφλαβίνη ενώ μετατρέπει το φολικό οξύ που είναι μια ανενεργή μορφή βιταμίνης σε ενεργή. Εκτός από τα πορτοκάλια, δύο τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C είναι οι πιπεριές και τα ακτινίδια.
Για τη βιταμίνη C υπάρχει εδώ και χρόνια μια μεγάλη συζήτηση για το ποια είναι η άριστη ποσότητα που πρέπει να λαμβάνει κάποιος ημερησίως και αν η διατροφή αρκεί να προσφέρει αυτή την ποσότητα. Αυτό που πρέπει να ξέρετε είναι ότι εξαρτάται από την κατάσταση του οργανισμού σας. Σύμφωνα με τον δρ. Robert Cathcart, τον πιο ειδικό επί της βιταμίνης C, ένας ιός μπορεί να εξαντλήσει μέχρι 100 γραμμάρια C μέσα σε μια-δυο μέρες. Αυτό σημαίνει ότι η συνιστώμενη ποσότητα που είναι περίπου 100 mg για τους μη καπνιστές, ισχύει μόνο όταν βρίσκεστε σε απόλυτη υγεία.
Όσον αφορά τη βιταμίνη Ε, παίζει κι αυτή σπουδαίο αντιοξειδωτικό ρόλο, συμπληρωματικό της βιταμίνης C. Η βιταμίνες Ε και C θεωρούνται πρωταρχικά αντιοξειδωτικά, κρίσιμα για την υγεία και τη μακροζωία. H βιταμίνη C είναι υδατοδιαλυτή και δρα στα υδάτινα μέρη του κυττάρου ενώ η βιταμίνη Ε είναι λιποδιαλυτή και εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες επί των λιπιδίων της κυτταρικής μεμβράνης.
Η βιταμίνη Ε υπάρχει κυρίως στα φυτικά έλαια και τους ξηρούς καρπούς (τα φρούτα και τα λαχανικά δεν ανήκουν στις πλούσιες τροφές σε βιταμινη Ε). Παίζει σπουδαίο ρόλο στους πνεύμονες όπου τα κύτταρα είναι εκτεθειμένα σε περισσότερο οξυγόνο. Προστατεύει επίσης τις μεμβράνες των ερυθρών κυττάρων που μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονες προς τους άλλους ιστούς. Η βιταμίνη Ε είναι απαραίτητη για να αναπτυχθούν τα νεύρα και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Όπως και η βιταμίνη C έτσι και η βιταμίνη Ε προστατεύει την οξείδωση της κακής χοληστερίνης κι επιπλέον ανεβάζει την καλή χοληστερίνη.
Τα φυτοχημικά
Όλοι ξέρουμε ότι τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία και φυτικές ίνες. Περιέχουν όμως και κάποιες άλλες ουσίες που ονομάζονται φυτοχημικά, τα οποία έχουν θαυματουργές ιδιότητες (προσοχή, μην μπερδεύετε τα φυτοχημικά με τα φυτοφάρμακα που κατασκευάζονται στο εργαστήριο). Τα φυτοχημικά είναι ουσίες που υπάρχουν εκ φύσεως στα φρούτα και στα φύλλα των φυτών και προστατεύουν τα φυτά από ασθένειες. Φαίνεται όμως ότι αυτές οι ουσίες που προστατεύουν τα φυτά προστατεύουν και τον άνθρωπο προσφέροντας αντιοξειδωτική προστασία.
Για παράδειγμα ένα μήλο των 100 γραμμαρίων περιέχει 5,7 mg βιταμίνης C αλλά συγχρόνως έχει μαζί με την φλούδα του 433 mg πολυφαινόλες και φλαβονοειδή. Αυτά τα φυτοχημικά έχουν την ίδια αντιοξειδωτική δύναμη με 1.500 mg βιταμίνης C σύμφωνα με πειράματα που δημοσιεύθηκαν πέρυσι στο περιοδικό Nature. Η κερσετίνη που υπάρχει στο ταπεινό κρεμμύδι και τα μήλα θεωρείται σήμερα το ισχυρότερο φλαβονοειδές αντιοξειδωτικό κι επιπλέον αποκλείει κατά φυσικό τρόπο μερικές από τις ισταμίνες που παράγει το σώμα ως αντίδραση στη γύρη και σε άλλα αλλεργιογόνα. Η ρουτίνη που υπάρχει στα εσπεριδοειδή συνδέεται με την κερσετίνη. Το σκόρδο έχει επίσης πολλά φλαβονοειδή αντιοξειδωτικά και οι μελέτες δείχνουν πως ελαττώνει την αύξηση των καρκινικών κυττάρων.
Τα φυτοχημικά μερικές φορές αποκαλούνται και φυτοθρεπτικά ωστόσο τυπικά δεν περιλαμβάνονται στον ορισμό των θρεπτικών στοιχείων διότι δεν είναι βιταμινες, δεν παρέχουν θερμίδες κι ούτε βρίσκονται στα δομικά του στοιχεία του οργανισμού. Αυτό που κάνουν όμως είναι πολύ σημαντικό διότι προσφέρουν όχι μόνο αντιοξειδωτική προστασία αλλά αντιμηκροβιακή, αντιφλεγμονώδη και αντικαρκινική. Μάλιστα στο μέλλον είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν συνιστώμενες ημερήσιες δόσεις για τα φυτοχημικά όπως ισχύει για τις βιταμίνες. (Πάντως, για να είμαστε αντικειμενικοί θα πρέπει να αναφέρουμε ότι δεν είναι όλες οι ουσίες που υπάρχουν στη φύση καλές για την υγεία μας, άλλωστε είναι γνωστό ότι υπάρχουν και δηλητηριώδη φυτά).
Από τις σημαντικότερες φυλές φυτοχημικών είναι τα καροτενοειδή. Ένα από αυτά, η βήτα καροτίνη δίνει το πορτοκαλί χρώμα στο καρότο ωστόσο υπάρχει στο σπανάκι και το λάχανο. Έχουν εντοπιστεί πάνω από 700 καροτινοειδή και τα λίγα που έχουν μελετηθεί δείχνουν ότι παρέχουν ισχυρή αντιοξειδωτική προστασία. Το λυκοπένιο, ένα άλλο καροτενοειδές που ήρθε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα το 1995 και υπάρχει στις ντομάτες, θεωρείται ότι προσφέρει τέσσερις φορές μεγαλύτερη προστασία κατά του καρκίνου από ότι η βήτα-καροτίνη. Το λυκοπένιο όπως και η βήτα-καροτίνη μπορεί να απορροφηθεί στο σώμα σας μόνο αν τρώτε μαζί και κάποιο διατροφικό λίπος.
Βρισκόμαστε ακόμα στο πρώτο στάδιο έρευνας των φυτοχημικών και δεν γνωρίζουμε αρκετά πράγματα. Από τα 8.000 διαφορετικά μόρια που έχουν ανακαλυφθεί μόνο για τα 150 υπάρχουν μελέτες και δεν ξέρουμε ακριβώς ποιες τροφές περιέχουν τα πιο ισχυρά από αυτά.
Τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά
Goji Berry (γκότζι μπέρι). Το γκότζι μπέρι έχει ευεργετικές ιδιότητες, αναζωογονεί και δίνει ενέργεια στον οργανισμό, γι’ αυτό και θεωρείται υπερτροφή (superfood). Πρόκειται για ένα κόκκινο άγριο αντιοξειδωτικό φρούτο το οποίο περιέχει 25.100 αντιοξειδωτικές μονάδες. Για να γίνει αντιληπτό τι σημαίνει αυτό, η αμέσως επόμενη πιο αντιοξειδωτική τροφή είναι το βατόμουρο έχει 2.400 αντιοξειδωτικές μονάδες. Δηλαδή το γκότζι μπέριέχει πάνω από 10 φορές πιο ισχυρό σε αντιοξειδωτικά από το δεύτερο στη λίστα των αντιοξειδωτικών τροφών!
Βατόμουρα: Τα βατόμουρα έχουν πολύ υψηλά επίπεδα βιταμίνης C. Ακόμη, τα φρούτα αυτά είναι πλούσια σε φολλικό οξύ, όπως επίσης και σε φυτοχημικά (ανθοκυάνες και φλαβονοειδή), αυξάνοντας την αντιοξειδωτική τους δράση. Σύμφωνα με διάφορες δημοσιεύσεις τα βατόμουρα βρίσκεται στη 2η θέση της λίστας των πιο αντιοξειδωτικών τροφών.
Κόκκινα φασόλια: Είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Απομακρύνουν γρήγορα τις τοξίνες από τον οργανισμό και αποτελούν μια από τις πιο σημαντικές πηγές φλαβονοειδών, κατέχοντας την τρίτη θέση μετά τα βατόμουρα (ορισμένες μελέτες κατατάσσουν τα κόκκινα φασόλια πιο ψηλά από τα βατόμουρα).
Αγκινάρα: Πλούσια σε ανθοκυανίνη, ρουτίνη, λουτεολίνη και άλλα αντιοξειδωτικά, η αγκινάρα, σύμφωνα με μελέτη του Υπουργείου Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών, έχει τα περισσότερα αντιοξειδωτικά από όλα τα λαχανικά. Προσθέστε την αγγινάρα στη σαλάτα ή την πίτσα σας, έτσι ώστε να το καταναλώνετε πιο εύκολα και πιο συχνά.
Σπανάκι: Σε μια από τις πρώτες θέσεις αντιοξειδωτικών λαχανικών βρίσκεται και το σπανάκι, στο οποίο έχουν διαπιστωθεί περισσότερα από 10 είδη φλαβονοειδών, ενώ είναι πλούσιο και σε πολυφαινόλες.
Κεράσια: Κατάλληλα για σνακ με ελάχιστες θερμίδες ανά πάσα στιγμή της ημέρας, τα κεράσια είναι πλούσια σε ανθοκυανίνες (στις οποίες οφείλουν το χρώμα τους), προστατεύοντας τα κύτταρα και σε άλλα φλαβονοειδή, ενώ έχουν υψηλή περιεκτικότητα και σε βιταμίνη C. Είναι πλούσια και σε βήτα-καροτένιο, το οποίο μέσα στον οργανισμό μας μετατρέπεται σε βιταμίνη Α.
Ρίγανη: Με πολλές πηγές να αναφέρουν ότι η ρίγανη αποτελεί μια από τις πιο πλούσιες αντιοξειδωτικές τροφές, με μέχρι και 20 φορές πιο υψηλή δράση από άλλα βότανα, σίγουρα κάνουμε καλά που την πασπαλίζουμε στη χωριάτικη σαλάτα μας. Κάποιες μελέτες την αναγνωρίζουν ως 4 φορές πιο αντιοξειδωτική και από τα βατόμουρα, ενώ φαίνεται να ξεπερνάει και τα μήλα, αλλά και τα πορτοκάλια σε αντιοξειδωτική δράση.
Καρύδια: Περιέχουν τα πιο πολλά και ισχυρά αντιοξειδωτικά σε σχέση με τους υπόλοιπους ξηρούς καρπούς και το γεγονός ότι καταναλώνονται άψητα τους δίνει μεγάλη αξία, αφού με το ψήσιμο τα αντιοξειδωτικά μιας τροφής μειώνονται ως προς την ποιότητά τους. Ακόμα, σύμφωνα με αμερικάνικες έρευνες, τα αντιοξειδωτικά που συναντάμε στο καρύδι, είναι πιο ισχυρά από τη βιταμίνη Ε. Πλούσια σε αντιοξειδωτικά είναι και τα φουντούκια και τα αμύγδαλα.
Μαύρη σοκολάτα: Η μαύρη σοκολάτα είναι πλούσια σε πληθώρα αντιοξειδωτικών, μεταξύ των οποίων και σε πολυφαινόλες, σε τέτοιο βαθμό που κάποιοι τη χαρακτηρίζουν ως υπερτροφή. Τα πειράματα των ερευνητών, μεταξύ άλλων, έδειξαν ότι η μαύρη σοκολάτα έχει αντιοξειδωτική δράση που ξεπερνάει ακόμα και κάποια φρούτα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου