Το φολικό οξύ είναι ένα είδος βιταμίνης B (αποκαλείται επίσηςφολασίνη ή βιταμίνη Β9). Στην πραγματικότητα είναι ένας γενικός όρος για μια ομάδα υδατοδιαλυτών βιταμινών του συμπλέγματος Β. Η ονομασία φολικό προέρχεται από το λατινικό folium (φύλλο). Ο λόγος είναι ότι βρίσκεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Το φολικό οξύ βρίσκεται επίσης σε πολλές άλλες τροφέςόπως είναι η μαγιά μπύρας, τα εσπεριδοειδή (π.χ πορτοκάλια) τα όσπρια, τα αυγά και το μοσχαρίσιο συκώτι. Παρότι είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη, το σώμα μπορεί να αποθηκεύσει περίπου 20-70 mg στο συκώτι.
Ένας άλλος όρος που χρησιμοποιείται για το φολικό οξύ είναι φυλλικό οξύ. Παρότι οι δύο όροι χρησιμοποιούνται ως ταυτόσημοι, υπάρχει διαφορά. Τοφολικό οξύ (folate) είναι η βιταμίνη που υπάρχει φυσικά στις τροφές ενώ το φυλλικό οξύ (folic acid) είναι το συνθετικό μόριο που δημιουργήθηκε στο εργαστήριο, για πρώτη φορά το 1943 και βρίσκεται συνήθως στα συμπληρώματα διατροφής και στα εμπλουτισμένα τρόφιμα. Το φυλλικό οξύ δεν υπάρχει εκ φύσεως στις τροφές.
Η φυσική βιταμίνη δεν είναι ακριβώς ίδια με τη συνθετική. Το φολικό οξύ, όταν εκτίθεται στον αέρα και στη ζέστη γίνεται ασταθέςς και διασπάται, συνεπώς καθίσταται άχρηστο για τον οργανισμό. Αλλά μια μικρή ποσότητα της φυσικής βιταμίνης μετατρέπεται με την οξείδωση (μια φυσική διαδικασία) σε φυλλικό οξύ το οποίο είναι μια πολύ πιο σταθερή μορφή που διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα ανθρώπινα κύτταρα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν το φυλλικό οξύ αυτό καθεαυτό αλλά το μετατρέπουν (κυρίως στο συκώτι) στη φυσικές μορφές της βιταμίνης. Αυτός είναι ο λόγος που το φυλλικό οξύ, παρότι δεν βρίσκεται στις τροφές αποκαλείται βιταμίνη. Όμως καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει σε ηλικία, η μετατροπή το φυλλικού οξέος σε φολικό οξύ μέσα στο σώμα καθίσταται σταδιακά δυσκολότερη.
Ορισμένοι φοβούνται ότι η παρουσία του φυλλικού οξέος αντί για τη φυσική μορφή της βιταμίνης σε αφύσικα επίπεδα στο σώμα μπορεί τελικά να κάνει κακό στην υγεία και προτείνουν την πρόσληψη της βιταμίνης μόνο με φυσικό τρόπο, δηλαδή από τις τροφές και όχι από εμπλουτισμένα τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής.
Τα οφέλη του φολικού οξέος
Ο ρόλος του φολικού οξέος στον οργανισμό είναι πολύ σημαντικός καθώς χρειάζεται για τη δημιουργία νέων κυττάρων, για τη σύνθεση του DNA και του RNA. Παράλληλα βοηθά τον οργανισμό στο να συνθέτει νέες πρωτεΐνες. Μια εκδήλωση της έλλειψης φυλλικού οξέος είναι ημεγαλοβλαστική αναιμία. Η ανεπάρκεια φολικού οξέος επιβραδύνει τη διαίρεση των κυττάρων στο μυελό των οστών, με αποτέλεσμα την παραγωγή λιγότερων αλλά μεγαλύτερων, ανώριμων ερυθρών αιμοσφαιρίων (ερυθροκύτταρα). Αυτά τα ανώμαλα ερυθροκύτταρα είναι πιο αδύναμα να μεταφέρουν οξυγόνο στους ιστούς, και ο πάσχων θα αισθάνεται κουρασμένος και αδύναμος.
Ειδικά κατά την εγκυμοσύνη είναι σημαντική η λήψη επαρκούς ποσότητας της βιταμίνης Β9 για την πρόληψη γενετικών προβλημάτων στο μωρό. Το φολικό οξύ (αλλά και το φυλλικό οξύ) μειώνει τον κίνδυνο γεννητικών ανωμαλιών της σπονδυλικής στήλης και του εγκεφάλου, που ονομάζονται ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα, όπως η δισχιδής ράχη (συμβαίνει όταν το προστατευτικό κάλυμμα που αναπτύσσεται γύρω από το νωτιαίο μυελό ενός αγέννητου μωρού δεν κλείνει σωστά κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη των νεύρων).
Εκτιμάται ότι σε ποσοστό 75% των περιπτώσεων, η διασχιδής ράχη θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί, αν η μητέρα είχε λάβει φολικό οξύ ή φυλλικό οξύ στη σωστή δόση και αρκετά νωρίς. Σημειώστε ότι κάθε χρόνο, περισσότερες από 4.500 κυήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση πλήττονται από τη διασχιδή ράχη και τις διαταραχές που είναι γνωστές συλλογικά ως ατέλειες του νευρικού σωλήνα.
Η ανεπάρκεια φολικού οξέος συνδέεται επίσης με υψηλά επίπεδα του αμινοξέος ομοκυστεΐνη στο αίμα, που φαίνεται να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά περιστατικά. Τέλος, τα υψηλά επίπεδα φολικού οξέως στο αίμα και στη διατροφή, έχουν συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο αιμορραγικού τύπου.
Η ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα φολικού οξέος για τους ενήλικες είναι περίπου 400 μg (μικρογραμμάρια, δηλαδή εκατομμυριοστά του γραμμαρίου) η οποία πρέπει να αυξάνεται κατά 50% κατά την εγκυμοσύνη και την περίοδο γαλουχίας. Η ποσότητα που πρέπει να παίρνουν τα παιδιά καθημερινά είναι 200 μg.
Φυλλικό οξύ και ενδεχόμενες παρενέργειες
Τα συμπληρώματα φυλλικού οξέος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν καθιερωθεί σε πολλές χώρες. Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι περισσότερες εγκυμοσύνες είναι απρογραμμάτιστες και καθώς η κρίσιμη χρονική περίοδος για τη λήψη του φολικού οξέος είναι το πρώτο τρίμηνο της κύησης, εδώ και μερικά χρόνια ορισμένες τροφές (κυρίως το αλεύρι) εμπλουτίζονται με τη βιταμίνη. Στις ΗΠΑ εμπλουτίζονται όλα τα αλεύρια σε συγκέντρωση 140 μg ανά 100 γραμμάρια ενώ στην Βρετανία η συγκέντρωση φτάνει τα 240 μg ανά 100 γραμμάρια. Με τον τρόπο αυτό, οι γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία, που αποτελούν την ομάδα-στόχο του πληθυσμού, λαμβάνουν την ποσότητα της βιταμίνης Β9 που πρέπει. Οι τροφές που είναι εμπλουτισμένες με φολικό οξύ εμφανίζουν ένα στρογγυλό σύμβολο με το γράμμα F στο κέντρο.
Όμως το φυλλικό οξύ που χρησιμοποιείται στα εμπλουτισμένα τρόφιμα (και στα περισσότερα συμπληρώματα διατροφής) εγείρει κάποια ερωτήματα. Πρώτον, διότι περιέργως, η συνθετική μορφή απορροφάται καλύτερα από το σώμα από τη φυσική μορφή (χρειάζονται π.χ. 60 μg φυλλικού οξέας για να πάρετε το όφελος των 100 μg της φυσικής βιταμίνης). Και δεύτερον επειδή κάποιοι άνθρωποι μπορεί να μην μεταβολίζουν εύκολα το φυλλικό οξύ στη φυσική του μορφή. Έτσι ο εμπλουτισμός των τροφών και τα συμπληρώματα διατροφής έχουν θεωρηθεί ύποπτα για παρενέργειες στην υγεία των ανθρώπων οι οποίες φαίνεται να επιβεβαιώνονται από ορισμένες μελέτες. Αυτό έχει δημιουργήσει μια διαμάχη στους ιατρικούς κύκλους σχετικά με τη χρήση του φυλλικού οξέος.
Φυλλικό οξύ και καρκίνος
Σύμφωνα με δεδομένα από τον Καναδά και τις ΗΠΑ, όπου έχει εφαρμοστεί υποχρεωτικός εμπλουτισμός του ψωμιού με φυλλικό οξύ, παρατηρήθηκε σταδιακή αύξηση των ποσοστών καρκίνου τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα του παχέος εντέρου. Ωστόσο μια νέα μελέτη σε 50.000 ανθρώπους, η οποία δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό The Lancet, το 2013, δεν φαίνεται να επιβεβαιώνει τους φόβους ότι το φυλλικό οξύ μπορεί να είναι η αιτία της αύξησης αυτών των καρκίνων.
Η μελέτη (μετα-ανάλυση) ανέλυσε σε μια πενταετή περίοδο τα ποσοστά καρκίνων σε 50.000 ανθρώπους σε διάφορες χώρες, κάνοντας σύγκριση ανάμεσα σε αυτούς που έπαιρναν φυλλικό οξύ ως διατροφικό συμπλήρωμα και σε όσους έπαιρναν εικονικό χάπι (placebo). Στην πρώτη ομάδα υπήρχε μια οριακή αύξηση στην εμφάνιση νέων καρκίνων (7,7% έναντι 7,3% της δεύτερης ομάδας) η οποία μπορεί να θεωρηθεί τυχαία. Από την άλλη όμως, οι ερευνητές της μελέτης είπαν ότι, για προληπτικούς λόγους, δεν πρέπει να λαμβάνονται αυξημένες δόσεις του φυλλικού οξέος.
Φυλλικό οξύ και άσθμα
Μια άλλη ανησυχία αφορά το άσθμα. Μελέτες που έγιναν σε ποντίκια έδειξαν ότι το φυλλικό οξύ αυξάνει την γονιδιακή δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και προκαλεί αλλεργικό άσθμα στους απογόνους.
Επίσης, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, τα παιδιά των μητέρων που είχαν πάρει συμπληρώματα φυλλικού οξέος κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της κύησης φαίνεται ότι έχουν υψηλότερη συχνότητα συριγμού και λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού τους πρώτους 18 μήνες της ζωής τους.
Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι τα παιδιά γυναικών που λαμβάνουν συμπληρώματα φυλλικού οξέος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους έχουν 30% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίζουν άσθμα στα 3,5 χρόνια τους. Ορισμένοι ερευνητές είπαν ότι τα ευρήματα αυτά μπορεί να εξηγούν εν μέρει τον λόγο για τον οποίο τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι ασθματικές κρίσεις στα παιδιά.
Ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ασφαλές το φυλλικό οξύ μόνο στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης. Συνιστούν στις γυναίκες να λαμβάνουν τη βιταμίνη Β9 πριν συλλάβουν και στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης αλλά όχι αργότερα γιατί ενδεχομένως να δημιουργηθούν προβλήματα στο παιδί. Επίσης θεωρούν πως όταν το φολικό οξύ λαμβάνεται από τις τροφές είναι απόλυτα ασφαλές.
healthyliving.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου